Сочинения на якутском языке

Дьи²нээх суруналыыс диэн кимий?

Суруналыыс – диэн кимий? Бу санаатахха, уустук да ³йд³бµл эбит. Мин оскуолабын бµтэрдэхпинэ, суруналыыс идэтигэр µ³рэнэр санаалаах сылдьабын. Ол эрэн, дьи²нээх суруналыыс диэн кимий, кини хайдах буолуохтаа±ый диэни бу ылын да этэр ыарахан эбит.

Аан бастаан хайдах са±аламмытай? Мин бэйэм сытыы-хотуу са²арбыт-и²эрбит о±о буоларым бы´ыытынан, биир сиргэ чу²куйа олорорбун с³бµлээбэппин. £сс³ 7 кылааска µ³рэнэ сырыттахпына, суруйар, айар дьо±урбун бэлиэтии к³р³н, учууталым «Дьо±ур» эдэр корреспонденнар куру´уоктарыгар сырыт диэн ы²ырбыта. Мин боруоба±а сылдьан, дьарыктанан са±алаабытым. Уонна бу эйгэни эппинэн-хааммынан с³бµлээн, кµн бµгµ²²ээ²²э дылы кэмсиммэппин.

О±отук санаабынан, суруналыыс диэни хайдах ³йдµµрбµнэн бы´аарарга холоннум.

Суруналыыс диэн, бастатан туран, мин киэн туттар ки´им, ымыы о²остор идэм буолар. Кини са²алаах-и²элээх, сытыы ³йд³³х, дьону кытта тµргэнник уопсай тылы булар, дьаныардаах чинчийээччи. Суруналыыс – бу талаан, чахчы талаан! Дьону кытта хайа да тµгэ²²э уопсай тылы булуу, сµµ´µнэн информацияны билии, ону киэ² ара²а±а табыгастаах ³ттµнэн тиэрдии, олох араас кµµппэтэх тµгэнигэр тµбэ´ии, дьон ку´а±ан санаатын тулуйуу,  наада буолла±ына, ырыа´ыт да, µ²кµµ´µт да буолуу – бу барыта биир ки´иэхэ, суруналыыс диэн идэлээх ки´иэхэ тµмµллэ сылдьар.

Кини µлэтэ уустук. Уустук гынан баран, тµмµктээх. Кµн-дьыл аа´ыа, оттон дойдубут сонуна барыта ха´ыакка µйэлэр тухары хаалыа.  

Мин оскуолам и´инэн тахсар ха¤ыакка, туох эрэ са²аны киллэрээччи, са²аны µ³рэтээчи, билээччи оруолун толоробун. Ол и´ин хас кµн ахсын бэйэм билиитин кэ²этэбин. Эдэр корреспондент буоларым бы´ыытынан кµнтэн кµн элбэ±и билэргэ дьулу´абын, сайдан и´эргэ кы´аллабын. Кµннэтэ суруналыыс буоларга кы´аллабын. Мин киэн туттар уонна холобур оҥостор суруналыыспынан Саха Республикатын бастакы идэлээх суруналыыс дьахтара, «Кыым» хаһыаты тилиннэрбит, биһиги биир дойдулаахпыт Егорова Федора Петровна буолар.

Дьи²нээх суруналыыс – хорсун ки´и. ¥³рµµлээх эрэ сонуннарынан му²урдаммакка, ыксалаах, ку´а±ан бы´ылааннары сырдатар эмиэ µлэлээх. Онуоха барытыгар кини бэлэм буолуохтаах.

Суруналыыс – уус киһи. Чахчы дьи²нээх суруналыыс ки´и дьон оло±ор сабыдыаллыа с³п. Кини дьо²²о с³пк³ бэйэтин санаатын тиэрдэр.

Дьон туохтан µ³рэрин-хомойорун, интэриэ´ин этинэн-хаанынан билэр буолуохтаах. ¥³рэхтээхтэр и´ин, µчµгэй былыргыга историктар кы´аллаллар, µчµгэй били²²игэ – бэлиитиктэр, онтон инникигэ – суруналыыстар.

Онон, тµмµктээн эттэхпинэ, дьи²нээх суруналыыс диэн кытаанах санааны, куруук барыга бары к³хт³³х буолары, ха´ан да санаатын тµ´эрбэт, тадааннаах ки´и.

Мин бу эйгэ±э кыратык да сыстан, µгµс дьону кытта билсэбин, республикабыт ха´ыаттарын, телевидениятын суруналыыстарын кытта алты´ан, олохпор элбэ±и и²эринним.

Романова Люда, 9 кыл

«Дьо±ур» эдкорпост.

Кэбээйи

Саха тылын сарсыҥҥыта

Кыттыыны ылар:

Кэбээйи улууһун Е.Е.Эверстов аатынан

 Кэбээйи орто оскуолатын «Дьоҕур»

 эдкорпост корреспонденнара

Салайааччы: Павлова М.Е.

Олунньу 13 кµнэ «Саха тылын уонна суругун» кµнµнэн биллэр. Бу кµн суругу-бичиги олохтообут учуонай Семен Новгородов аатын сµгэр. Бу кµн би´иги Сахабыт Сиригэр сыл аайы бэлиэтэнэр. 15 сыл аннараа ³ттµгэр Саха республика бастакы президенин Михаил Ефимович Николаев уураа±ынан олохтоммута. Оскуолаларга Саха суруйааччыларын, поэттарын кытта к³рсµ´µµлэр буолаллар, араас конкурстар, быыстапкалар тэриллэллэр. Республика µрдµнэн Саха тылыгар аннаммыт уру´уйдар быыстапкалара тэрилиннилэр. О±олор Сахабыт сирин т³рµт тылын умсугуйан туран µ³рэтэллэр.

Ол курдук би´иги оскуолабытыгар эмиэ сылын аайы саха тылыгар анаммыт уруоктар, кылаас чаастара, викториналар, уус-уран аа±ыы кµрэхтэрэ, радионнан биэриилэр тэриллэн ыытыллаллар. Онон биһиги оскуолаҕа төрөөбүт тылбыт суолтата хаһан да сүппэт.

О±олоор, т³р³³бµт тылыгытын харыстаа² уонна µ³рэти²!

Максимова Даща 6 кылаас

Хас биирдии ки´и ийэ куттаах, ол и´ин ийэ тыллаах. Онон ийэ тылынан са²арыы удьуор т³рдµн туттууну диэн µ³рэтэбит. Кырдьык, т³р³³бµт тылым — бу ийэм биэрбит тыла. Т³р³³бµт тылын билбэт ки´и, толкуйдуур дьо±урун сµтэрэр, т³р³³бµт тыл ки´иэхэ ³йµгэр — санаатыгар, майгытыгар-сигилитигэр дьайар кµµ´э улахан. Ки´и бастаан бэйэтин тылын учугэйдик билиэхтээх, ол тылын атын тылы µ³рэтэригэр тирэх буолар. Т³р³³бµт тылбынан сатаан са²арар, толкуйдуур, истээччи бол±омтотун тардар курдук кэрэхсэбиллээхтик кэпсиир буоллаххына, ха´ан ба±арар µчµгэйдик µ³рэниэм, талан ылбыт идэбинэн сити´иилээхтик бµтэриэм, элбэх до±оттордоох буолуом дии саныыбын. Т³р³³бµт тылын билбэт ки´и саха суруйааччыларын айымньыларын аа±ан ³йд³³б³т. Ол и´ин кинигэни аахпат буолар. Оччотугар норуот муудара´ын, дохуобунай баайын, оло±ун историятын билбэт. Онон т³´³ кыалларынан т³р³³бут т³рµт тылбытынан кини сайдар сарсыҥҥытын туһугар ыраастык са²арыа±ы², кичэйэн µ³рэтэн харыстыа±ы²!    

                                                                   Павлова Алина, 9 кылаас

Би´иги т³р³³бµт дойдубут  — Саха сирэ. Т³р³³бµт тылбыт сахалыы. Дьиэбитигэр, оскуола±а сахалыы тылынан кэпсэтэбит. Хас биирдии омук т³р³³бµт тылын таптыахтаах, харыстыахтаах. О±олору кыра эрдэхтэриттэн т³р³³бµт тылларыгар µ³рэтиэхтээхтэр. Оччо±о биирдэ Саха омуга т³р³³бµт тылын сµтэрбэт.

 Би´иэхэ оскуола±а саха тылын уонна литературатын уруогун та´ынан КНРС(Я) (Культура Народов Республики Саха якутия) диэн предмети µ³рэтэллэр. Ол предмет би´иэхэ сахалыы сиэри — туому хайдах туту´арга µ³рэтэр, т³р³³бµт айыл±абытын харыстыырга, кэрэ±э, сырдыкка тарды´арга. Ону та´ынан Саха сиригэр олорор атын кыра ахсааннаах омуктар олохторун дьа´ахтарын ту´унан эмиэ µ³рэтэбит.

Маны та´ынан, о±о тылын-³´µн, уус-ураннык суруйар дьо±урун сайыннарар «Дьо±ур» эдкорпост, «Нуклеус» научнай тµмсµµ, «Тэгэлик» куру´уок µлэлиир.

Мин ба±а санам диэн, би´иги ийэ тылбыт ха´ан да сµппэтин, т³р³³бµт тылбытын харыстыа±ы² уонна ³р³ тутуо±у²!

                                                                   Винокурова Таня, 6 кылаас

                                                                   Т³р³³бµт т³рµт тылым

                                                                   Бу тыынар салгыным курдук,

                                                                   Иитиллибит ийэ тылым

                                                                   Бу и´эр ута±ым курдук.

                                                                                            В.Власов.

  Саха тыла — мин т³р³³бµт тылым. Т³рө³бµт тылын билэр ки´и атын тылы µчµгэйдик уонна судургутук ылынар.

   Хас бирдии норуот бэйэтэ тыллаах — ³ст³³х, дьи² баай култууралаах, былыргы историялаах.

  Мин омугум — саха. Сха омук т³рµт тыла — саха тыла. Бу тыл тюрскай тылларга киирэр. Саха тыла олус баай, дири² ис хо´оонноох.

  Аан бастаан сахалыы алпаабыты т³рµттээбит ки´и буолар саха биллиилээх деятэлэ Семён Андреевич Новгородов. Кини бу би´иги алпаабаппытын т³рµттээбит буолан, би´иги сахалыы аа±абыт, суруйабыт, кэпсэтэбит.

  Би´иэхэ кылааспытыгар саха тылын уруога нэдиэлэ±э иккитэ эрэ буолар. Мин санаабар бу а±ыйах. Бэйэбит т³р³³бµт тылбытын элбэхтэ µ³рэтиэхтээхпит, билиэхтээхпит.

  Тыл- ки´и айбыт биир эриэккэс к³стµµтэ. Сахабыт тыла баай, кэрэ, хомо±ой, ол и´ин бар±ара тупса турар, сайдар- µµнэр кэскиллээх. Тылы имитэ- хомута тутар эрэ ки´и кини сµмэтин µчµгэйдик ³йдµµр.

  Онон мин санаабар саха ки´итэ т³р³³бµт тылын µ³рэтиэхтээх, билиэхтээх, сайыннарыахтаах.

                                                                    Эверстов Алёша, 7 кылаас.

Саха тыла — мин т³р³³бµт тылым, оло±ум тыла, саргылаах сахам са²ата буолар. Саха тылыгар норуоппут оло±о сурулла сылдьар. ¥³рэхтээхтэр этэллэринэн, тыл диэн дьол, эрэл, доруобуйа, сиэр-майгы эбит. Тыл дьадайыыта- норуот дьадайыыта. Тыл тиллиитэ- норуот тиллиитэ буолуо±а.

 Мин сахам тылын с³бµлµµбµн уонна кининэн киэн туттабын. Мин атын омуктар курдук нууччалыы, кытайдыы, английскайдыы са²арбаппын. Саха сиригэр т³р³³бµппµн кэмсиммэппин. Ойуурга µµнэр мастар, µµнээйилэр, сир астара, кµ³ллэрэ, эбэлэрэ, кыыллара-к³т³рд³р³, сыта-сымара бу барыта мин т³р³³бµт дойдубар Сахам сиригэр эрэ баар.

Сметанина Саина, 6 кылаас

Саха тыла — бу би´иги киэн туттар тылбыт буолар. Саха тыла — биьиги национальнай тылбыт буолар.

Мин сахабын, сахалыы санарабын. Ийэлээх а±ам, чугас дьонум бары бу ийэ тылбытынан кэпсэтэбит, са²арабыт.

Мин санаабар, били²²и бириэмэ±э сахабыт тыла сµтэн, мэлийэн эрэр диэххэ с³п. Сахабыт тыла кэхтибэтин, сµппэтин ту´угар, би´иги улахан дьон буолан, ийэ-а±а дэттэхпитинэ, о±олорбутун кыра эрдэхтэриттэн сахалыы са²аран µ³рэтиэххэ наада. Республикабыт оскуолаларын аайы саха тылын уруогун киллэрэллэригэр, µ³рэтэллэригэр дьулу´уохха наада. То±о диэтэр, саха норуотун ахсаана кµнтэн кµн а±ыйыы туруон с³п. Оннук тµгэн буолбатаны ту´угар элбэхтик µ³рэтиэххэ.

Мин сахам тылын таптыыбын! Сахам тылынан киэн туттабын!

Марианна Кобякова, 9 кылаас

«Оскуола олоҕун аргыһа»

хаһыат республикатааҕы күрэҕин олус астынным!

Бу тэрээһин муус устар 4 күнүгэр Кэбээйи улууһун Мастаах нэһилиэгэр буолан ааста. Биһиги оскуолаттан икки эдкорпост, «Дьо5ур» (сал. Павлова М.Е) уонна «Нуклеус» (сал. Заровняева В.Н.), бу республикатаа5ы күрэххэ кытынныбыт.

Биэс аҥаар чаас устата айаннаан, Мастаах ыалдьытымсах сиригэр-уотугар тиийдибит. Билэр ыалбытыгар хонон-өрөөн баран, аныгыс күн сарсыардатыттан үлэбит-хамнаспыт саҕаланна. Мастаах сабыс-саҥа таас оскуолата бөһүөлэк килбэйэр киинин киэргэтэр эбит. Сып-сырдык, ып-ыраас, киэҥ кылаастар, сабыс-саҥа үөрэх тэриллэрэ. Оҕолор оскуолаларын харыстыыллара тута харахха быраҕыллар.

Саха Репсубликатын бастакы идэлээх суруналыыс дьахтара, «Кыым» хаһыаты тилиннэрбит, Мастаах олохтооҕо Егорова Федора Петровна 80 сааһыгар анаммыт научнай-практичексай конференция аһыллыыта олус үөрүүлээхтик ааста.

Бу конференция иһинэн «Оскуола олоҕун аргыһа» диэн оскуола иһинэн тахсар хаһыат күрэҕэ саҕаланна. Дьокуускай  куораттан биһиги күөх экраҥҥа көрөр, хаһыакка эрэ ааҕар суруналыыстарбыт дьүүллүүр сүбэҕэ баалларыттан астына да, салла да санаабытым. Ол курдук, «Кыым» хаһыаттан Альберт Капрынов, Петр Петров, «Бэлэм буолтан» Мария Данилова о.д.а. бааллара. Оскуола хаһыаттарын көмүскүү Кэбээйи, Куокуй, Мастаах, Мукучу, Баҕадьа оскуолаларыттан уопсайа 11 хамаанда кэлбиттэрэ. Күрэхтэһии олус кэрэхсэбиллээхтик ааста. Кыттыбыт оскуолалар бары анал номинацияларынан бэлиэтэннилэр.

Хаһыат үлэһиттэрэ мустубут эдэр корреспонденнары, конференция кыттыылаахтарын, учууталлары уонна көннөнрү ааҕааччылар элбэххэ үөрэттилэр, хаһыат тула санаа атастастылар.

Мин ордук сэргээбитим диэн Мастаах олохтоохторо, оҕолоро Федора Петровна Егорованы билиҥҥэ диэри ахталларын, убаастыылларын. Кини «Кыым» хаһыаты ыарахан кэмнэргэ быыһаабыт үтүөтүн хаһан да умнубаттар эбит. Киниэхэ анаан кинигэ презентацията буолбутун манна эмиэ бэлиэтиэххэ наада.

Эбиэт кэннэ Федора Петровна олоҕун уонна айар үлэтин сырдатар научнай-практичексай конференцич 3 сүһүөҕүнэн бэрт дириҥ ис хоһоонноохтук буолла. Саамай элбэх чинчийээччи, биллэн турар, Мастаах орто оскуолатыттан кытынна.

Маны таһынан бары суруналыыстары кытта атах тэпсэн олорон, суруналыыс идэтигэр үөрэннибит. Суруналыыс идэтэ олус ыарахан, ол эрэн интэриэһинэй эбит.

Кэмпириэнсийэ түмүктүүр чааһыгар Мастаах талааннаах ыччатын, олохтоохторун эҕэрдэ кэнсиэрдэрин көрөн дуоһуйа сынньанныбыт.

Саамай сүрүн сонуммун түмүккэ анаан-минээн хаалларбыппын кэпсиибин. Биһиги оскуолабыт «Дьоҕур» эдэр корреспонденнарын түмсүүтэ бу күрэххэ «ОСКУОЛА БАСТЫҤ ХАҺЫАТА» диэн үрдүк ааты ыламмыт үөрүүбүт муҥура суох!

Күн бүтүүтэ кыайыы-хотуу көтөллөнөн, Кэбээйибитигэр айаннаабыппыт.

Вася Стручков, 5 кыл

«Дьо5ур» эдкорпост. Кэбээйи.

Биһиги  5 «а» кылааспыт олус интэриэһинэй олохтоох коллектив буолабыт. Араас тэрээһинэргэ кыттан мэлдьи миэстэлэһэбит, оскуолаҕа, нэһиэлиэккэ буолар тэрээһиннэргэ бары көхтөөхтүк кыттабыт.

Биһиги кылааспыт чаастара олус кэрэхсэбиллээхтик ааһаллар. Кылааспыт салайааччыта Мария Егоровна Павлова кылаас чааһын, мунньахтары бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаспат баай ис хоһоонноох, араас темалаах гына бэлэмнээн ыытарын бары олус сөбүлүүбүт.

Кылаас чааһыгар араас слайдалары көрөбүт, кэрэ-бэлиэ дааталары бэлиэтиибит, кэрэхсэбиллээх дьону кытта көрсөбүт, элбэҕи билэбит-көрөбүт. Биһиги кылаас Кэбээйитээҕи кыраайы үөрэтэр музейы, Г.Г. Кобяков аатынан библиотеканы кытта мэлдьи утумнаахтык үлэлиибит, араас өйдөбүнньүк сирдэргэ экскурсиялыыбыт.

Бу үгэспитин тутуһан соторутааҕыта Г.Кобяков аатынан библиотекаҕа олус интэриһинэй кылаас чааһын ыыттыбыт. Улуустааҕы «Дабаан» хаһыаппыт 70 сылыгар түбэһиннэрэн, библиотека үлэһиттэрэ хаһыат сайдын кэлбит историятын, Кэбээйиттэн көхтөөх корреспонденнар тустарынан умсугутуулаахтык кэпсээтилэр.

Чуолаан, Григорий Григорьевич Кобяков олоҕун, айар үлэтин тула истиҥник кпсэтии таҕыста. Григорий Кобяков биһиги Кэбээйибит чаҕылхай талааннаах поэта, дойдубут айылҕатын, үлэһит дьонун нарын-намчы тылынан хомоҕойдук хоһуйбут хоһоонньута буолар. Мин кини хоһооннорун кыра эрдэхпиттэн ааҕааччыбын. Кини дьиэ кэргэнэ тэрийбин хоһоон күрэҕэр кыттыбытым, эдьиийим Моника кыайыылаахтартан биирдэсэтэрэ буолан, анала бирииһинэн наҕараадаламмыта.

Бу кылааспыт чааһыгар бибилиотека үлэһиттэрэ чулуу поэт олоҕун, айымньытын туһунан кэпсэтилэр. Кэрэхсэбиллээх ыалдьыппыт — Г.Кобяков быраата Иосиф Григорьевич Кобяков. Кини убайын олоҕун, айар үлэтин туһунан дириҥ ис хоһоонноох иһитиннэрии оҥордо. Биһиги билбппитин биллибит, элбэххэ үөрэннибит. Холобур, Г.Кобяков талааннаах физик, математик, дэгиттэр талааннаах киһи, биллиилээх поэт эрэ буолбакка, кини өссө спортсмен, сүүрүк, ыстаҥаһыт, тустуук, гимнаст, хайыһардьыт эбит. Иосиф Кобяков бэйэтэ эмиэ олус өйдөөх, үөрэх-билии өттүгэр улахан дьоҕурдаах, физик, математик, айылҕаттан олус талааннаах поэт быһыытынан биһиги улууспутугар биллэр киһи. Оскуолаҕа үөрэммит сылларыгар түөрт бырааттыы Кобяковтар оскуола бастыҥ үөрэнээччилэрэ этэ диэн дьонум билиҥҥээҥҥэ диэри кэпсээннэрин истэбин.  Тэрээһиҥҥэ кылаас оҕото барыта хоһоон аахта.

Түмүгэр ыалдьыппытыгар, библиотека үлэһиттэригэр дьоһун тэрээһиҥҥэ кыттыыны ылбыттарыгар ис сүрэхпиттэн махтанабыт.

Вася Стручков, 6 кылаас

«Дьоҕур» эдкорпост. Кэбээйи

Тимофеев Стефан

Үрүйэ

Утаппыт көтөр-сүүрэр

Уйгулаах уугуттан

Уулаан-ыймахтаан

Уоскуйан ааһаллар.

Максимов Гриша

Кыһыҥҥы күн

таптыыбын Сахам сирин

Кыһыҥҥы тыйыс күнүн,

Чараҥ кырыа симэҕин,

Дуйдуур көмүс күлүмүн.

Протопопов Игнат

Маҥнайгы хаар

Ып-ыраас,

Сып-сырдык

Көбүөрүнньүк хаар

Күн уотугар

Күлүмүрдээн көһүннэ.

Находкин Женя

Кыһыҥҥы күн

Манна баар бары маҥан

Маҥан кырса, кырынаас,

Маҥаҥҥа маҥанынан

Маҥан хабдьы суруйар.

Степанова Айта

Кыһыҥҥы күн

таптыыбын Сахам сирин

Кыһыҥҥы тыйыс күнүн,

Чараҥ кырыа симэҕин,

Дуйдуур көмүс күлүмүн.

Из благодатной воды ручья

Утоляя жажду свою,

от долгой дороги унося

Отдыхают перелетные птицы

Люблю я суровые морозы

Необьятной моей земли,

Инея белой рощи зимы,

Рощи озолоченный блеск .

Светлые и чистые снежинки

От солнца засверкали,

Коврое снежное одеало

Словно серебро заблестели

Здесь вокруг белым бело

Белый песец и горностай,

Белым мелом на снегу

Пишет белая куропатка.

Люблю свою родную землю

Ее суровые зимние дни,

Покрытые снегом леса

Ее пленящие золотые тени.

«СОЛНЫШКО» cайыҥҥы үөрэх лааҕыра

Е.Е. Эверстов аатынан Кэбээйи орто оскуолата сүрүн үөрэҕи таһынан сайыҥҥы сынньал кэмигэр араас хайысханан лааҕырдары тэрийэн үлэлэтэр. Ол курдук, үөрэх лааҕырдарыттан биирдэстэринэн «Солнышко» лаа5ыр быйыл эмиэ 7-8 кылаас үөрэнээччилэрин муста. Бу лааҕыр уратыта диэн үс омук тылын, английскай, нуучча уонна төрөөбүт тылын, дириҥэтэн үөрэтии буолар. Лааҕыр сүрүн сыалынан ОГЭ курдук тургутук экзамен сорудахтарынан билиини дириҥэтии, төрөөбүт тылынан уус-ураннык саҥара үөрэнии, айар дьоҕуру сайыннарыы буолар. Салайааччыларынан омук тылын учуутала Колесова В.А., нуучча тылын учуутала Обутова М.В., саха тылын учуутала Павлова М.Е. үлэлээтилэр.

   Мантан аллараа лааҕыр кэмигэр үөрэнээччилэр айар үлэлэриттэн сороҕун ыытабыт.

Арай мин баһылык эбитим буоллар…

 Арай мин  баһылык эбитим буоллар, төрөөбүт нэһилиэгим тас көстүүтүн тупсарараары,  саҥа тпусаҕай көстүүлээх дьиэлэри туттарыам этэ. Тоҕо диэтэргит, ханнык баҕар кэлии киһи аан бастаан хараҕа дьиэҕэ-уокка быраҕыллар, онтон нэһилиэк хайдах дьаһанан олороро сыаналанар.

Ону тэҥэ, кэлэр-барар суолбутун көннөттөрүөм, алдьанан эрэр хаарбах дьиэлэри оҥотторуом этэ.

Хас улуус аайы оҕо оонньуур площадкалара оҥоһуллаллар. Биһиэхэ эмиэ кыра оҕолорго са²а оонньуур площадка аһыахпын баҕарабын. Оччоҕо оҕолор таах уулуссаҕа сылдьыбакка, манна үөрэ-көтө бириэмэлэрин атаарыахтара этэ.

Арай мин баһылык буолар күннээх буоллахпына, нэһилиэкпэр саҥа  гостиница, үчүгэй сиибээс, wi-fi киллэттэриэм. Оччоҕо сайдыы барыа.

Кырдьаҕастарга сынньаналларыгар дьиэ туттарыхпын баҕарабын. Бииргэ түмсэн сэһэргэһэр, хаһыат, сурунаал ааҕар, уопсайынан көрсүһэр сир баарар буоллар.

Ити курдук мин нэһилиэгим үүнүөн-сайдыан баҕарабын.

Петя Сметанин, 7 кыл

Дьиҥнээх саха кыыһа хайдах буолуохтааҕый?

Үөрэхтээхтэр бэлиэтииллэринэн, урут  уол оҕо кыыска сыһыана атын хайысханан барара. Кыыс оҕо-айылҕа маанылаах далбара. Кини нарын намчы, көрсүө сэмэй, ураты уйан, ыраас, аһыныгас сүрэхтээх. Кыыска сыһыан сырдык уонна ыраас өйдөбүллээҕэ. Бу бастакы тирэҕинэн ыал иллээх – эйэлээх олоҕо, оҕону таптааһын, ийэҕэ, аҕаҕа ытыктабыллаах сыьыан буолаллара. Чугас дьоно, аймахтара кыыс оҕоҕо ураты эйгэни тэрийэллэрэ: ыараханы көтөхтөрбөттөрө, сүктэрбэттэрэ, кыыс танаьа- саба ыраас буолуохтааҕа. Кыыс бэйэтэ балыстарын, инилэрин харайсара, оҕолуура, дьиэ бары үлэлэрин сатыыра.

Бу утуму тутуһан кыыстан маннык быраабыланы ирдииллэр:

— кыыс чэбэрдик туттуохтаах;

— таҥаһын харыстыахтаах;

-чэпчэкитик үктэниэхтээх; тыастаахтык хаамыа суохтаах;

— баттаҕын ыьыа суохтаах;

— дьон ортотугар улаханнык саҥара, хаһытыы сылдьыа суохтаах;

— хоһо мэлдьи хомуллаҕас буолуохтаах;

— улахан дьону кытта этиһиэ суохтаах;

— көнөтук тутта сылдьыахтаах;

— ыраастык аһыахтаах;

— дьиэҕэ хаһаайка эбээһинэһин толоруохтаах.

Болҕомто кыыс ис туругар, мааны майгытыгар туһаайыллыахтаах.

Ийэ уонна кыыс биир тыыннаахтар, уран айылҕалаахтар.

Мин ийэбинээн мэлдьи биир санаалаахпыт, бэйэбит эрэ аһаҕастык кэпсэтэр кистэлэҥнээхпит. Ийэм дьиэ иһинээҕи улэҕэ-хамнаска сыһыаран, тугу да мээнэ көрөн олорбот гына иитэр. Бу ситим хаһан да быстыбатар.

Биһиги ыалга үс кыыс улаатан эрэбит. Ийэбит-аҕабыт аһыныгас, амарах сүрэхтээх, аламаҕай, ыалдьытымсах буоларга мэлдьи үөрэтэллэр – такайаллар. Кыыс – киргэ – хахха биһиллибэт, куһаҕанна сыстыбат, мөкүнүсанаан да көрбөт диэн уһуйаллар. Кыыс оҕо киэҥ көҕустээх, тулуурдаах, дьулуурдаах, туттунумтуо буоллаҕына олоххо бигэ эрэллээх, кытаанах санаалаах, бигэ – таҕа буола улаатарын  субэлииллэр.

Эт-хаан өттүнэн сайдарга Кэрэ эйгэ оскуола үҥкүү кылааһыгар кыргыттар үһүөн үөрэнэбит. Хас куһун аайы бары быраастарга көрдөрөн түмүгүн билсэн, кэмигэр эмтэтэллэрэ суолталанар.

 Араас куруһуоктарга уһуйуллан бары иистэнэбит, баайабыт, быысабайдыыбыт, оҕуруо тиһэбит, уруһуйдуубут.

 Аҕабыт уолаттарын кытары ийэбэр, кыргыттарга харыстабыллаахтык сыһыаннаһаллар. Аҕам айылҕаҕа элбэхтик илдьэ сылдьар. «Биһиги, сахалар, бары айылҕалыын ситимнээхпит» — диэн аҕам тоһоҕолоон этэр. Аҕам элбэхтик ааҕар буолан, наһаа интэриэһинэй үһүйээннэри, номохтору кэпсиир.

Кыыс оҕону иитиигэ дьиэ – кэргэн бары биир санаанан салайтаран, оҕону таптаан, болҕомто уран иитэр арылхайдык көстөр диэн санааҕа кэллим. 

Айыына Харлампьева, 8 кыл

Сотовай телефон туһата уонна буортута

Кэлинни кэмнэ сотовай телефон олус сайынна, тэнийдэ. Билигин хас биирдии киhи бэйэтигэр телефоннаах.  Арааhа да элбэҕэ киһини сөхтөрөр. Аан дойду хас биирдии куоратыгар, беhуелэгэр уонна сэлиэнньэтигэр сотовай сибээс уонна Интернет киирэн турар. Ханна да буол, кырдьаҕастыын, эдэрдиин бары телефоннаахтар.

  Сотовай телефон туhалаа5а уонна буортулаа5а биллэр.

          Туhата: 

· ыксал тугэннэргэ дьонно эрийэ5ин;

· билэр дьоннун кытта кэпсэтэ5ин, билсэ5ин;

· Аан дойдуга туох буола турарын Интернетинэн киирэн кере5ун, аа5а5ын;

· хаартыска5а туhэ5ин;

· санаан тустэ5инэ оонньуугун;

· Интернеккэ тугу ба5арбыккын керуеххун-билиэххин, аа5ыаххын сеп.

Аныгы уйэ5э сотовай телефонна олус элбэх программалар бааллар, ол курдук Opera, WhatsApp Messenger, Play Маркет, ВКонтакте, You Tube, E-mail – бу барыта Интернет эрэ кеметунэн туттуллар программалар.  Бу программалар кемелерунэн дьоннор суруйсаллар, билсэллэр, уорэхтэригэр, улэлэригэр куус-комо оностоллор. Биллэн туран, бу аныгы сайдыы улэ тэтимин тургэтэтэргэ комото улахан.

 Киhи сотовай телефонна олус элбэх бириэмэни туhата, наадата суохтук атаарар.

        Буортута: 

· кэпсэтэргэ; Интернеттииргэ олус элбэх харчы баранар;

· бириэмэни туhата суохтук атаарыы;

· киhи кулгаа5ын улитката ыалдьар;

· сорох телефон оноhуута кэбирэх буолуон сеп, онтон сылтаан киhи харчытын абарар, о.д.а.

 Онон мин маннык тумуккэ кэллим. Сотовай телефон хас биирдии киhиэхэ наадалаах, ыксал кэмнэ кимиэхэ эмит эрийэн билсэ5ин. Телефон буортуулаах буолуон сеп, киhи хара5а сылайар, кулгаа5а ыалдьар, интернеттэн куьаҕан информацияны билэҕин.

 Онон ер туттубакка, тургэнник наадалаа5ы эрэ  кэпсэтиэххэ наада. Оҕолоор, доруобуйа5ытын харыстаан!

Эверстов Алёша, 7 кыл

Самаан сайын кэрэтэ

    Саамай куутуулээх дьыл кэмэ сайын буолар. Улаханныын—кыралыын бары уорууннэн корсобут . Биьиги самаан сайын кэлбитин кэ5э этэринэн, от-мас ко5ороруттэн билэбит.

   Сайын дьонно барыларыгар уорууну-котууну, тапталы эрэ а5алар, бэлэхтиир.

Сайын устудьуон аймах ,Дьокуускай куоракка улэлиир,  аймахтарыгар, дэриэбинэлэригэр сынньана кэлэллэр. Сорохтор араас омук сирдэрин кэрийэллэр.

Оттон биьиги дьиэ кэргэн сайын аайы балыктыыбыт, куогулуубут, урэххэ-куолгэ сотуолуубут.

  Сыһыыга-хонууларга араас сиэдэрэй сибэкки уунэн, киьи хараҕын уордэр. О5олор тороппуттэрин,аймахтарын кытта айыл5а5а киирэн сынньаналлар. Суоьулээх дьон сайынын наар оттуу киирэллэр, куьунну астарын  булуналлар.

Сайын—айыл5а саамай дьикти дьыла буолар. Биьиги ойуурбутугар дьэдьэн,сугун, хаптаҕас, сир аьын онтон да арааьа уунэр.

Кыргыттар ийэлэрбитин кытары сир асстыы,тэллэйдии тахсабыт. Ол эмиэ биир туспа умсугутуулаах дьарык. Мин бу сана самаан сайын ууммутунэн олус уордум. Уонна олус туьалаахтык атаарыам дии саныыбын.

Бары самаан сайыннытын умнуллубаттык уонна туьалаахтык атаараргытыгар ба5арабын:))))

Марита Кобякова, 7 кыл

Биэс саастаах эрдэхпинэ дьонум миэхэ кырачаан ыт оҕотун бэлэхтээбиттэрэ. Аан бастаан бэйэм да кыра буоламмын, куттанар этим, онтон үөрэнэн барбытым. Онтон улум бэйэ-бэйэбитигэр үөрэнэн, ыкса доҕордуу буолбуппут. Наар бииргэ сылдьар буолбуппут, ытым мин таспыттан отой эйбэт этэ. Оннооҕор табаарыстарбар кытта тыыттарбат этэ, тута ырдьыгынаан көмүскэһэһ турааччы. Ыппыт олус сөбүлүүр этим.

Биирдэ дьиэм таһыгар биир итирик киһи миигин саҕабыттан тутан баран турда. Мин уолуйан баран турдум, ыппын ыҥыран хаһыытаатым. Ытым барахсан саҥабын истээт, сүүрэн кэлэн, ол киһи атаҕар түһэн, миигин быыһаан турардаах.

Өссө доҕорум миигин детсаппар диэри атаарааччы уонна киэһэ кэлэрбэр эмиэ көрсөн бииргэ дьиэлээччибит.

Ити ытым аата—Доҕор диэн. Доҕор—мин дьиҥнээх доҕорум! 

Сергей Семенов, 7 кыл

С этим файлом связано 43 файл(ов). Среди них: Нарыйа.pptx, лысенко.pdf, КЗ_Бухгалтерский учет_РЧ_2021_(1) (1).docx, МЕТОД РЕКОМЕНДАЦИИ ПП ПМ 01 2022.docx, metodicheskie rekomendacii po_proizvod. praktike_pm.docx, МУ к ПР по ПМ.01.doc, Документ Microsoft Word.docx, Документ Microsoft Word.docx, Справка о проведенной неделе Олонхо.docx, ЛОГОГ.docx, ege7.doc, +РП ИЗО 5 класс ФГОС 2022-2023 г. Солодухин В.В..docx, jg.docx, Материалы и изделия для соединения и оконцевания кабеля.docx, ДОКЛАД мой.pptx, общество.docx, Введение.docx, доклад Характер и его воспитание.docx, 7 кл алгебра и 6 ВУД.doc, Практическая работа 1.docx, Задание к Лекции 4..docx, Практическая работа №1Дьяконов.docx, КТП технол. 6 Точка роста.docx, КТП техн. 5 Точка роста.docx, 5класс 8вид.odt, Истоки 8 класс.docx, 9 кл 8 вид.doc, Разработка контекстных заданий по физике.docx, ТР программы.doc, Про улицы эссе.docx, Эссе Моя улица.docx, Эссе.docx, Улица.docx, Творческое эссе Улица.docx, Творческое эссе.docx, Сочинение Моя улица.doc, ПОРОХОМ ПРОПАХШИЕ ФРОНТОВЫЕ ПИСЬМА УЧИТЕЛЕЙ – ВОИНОВ..docx, Барахов..docx, Эссе известные личности.doc, Урок мужества к 23 февраля.docx, Практическая работа по теме Потапова К.В..odt, Статья о 50- летии школы.docx, Информация…docx и ещё 33 файл(а).
Показать все связанные файлы

Подборка по базе: я помню я горжусь сочинение.doc, Задание 27 сочинение.doc, дача сочинение.docx, краеведческое сочинение.docx, Современное общество выдвигает новые требования к воспитательно., Урок 91. Сочинение по репродукции картины В. А. Серова «Мика Мор, 5 класс_Обучающее сочинение-повествование _Памятный день_.ppt, мое сочинение.docx, Рерих сочинение.docx, About Myself (liana) — сочинение на английском языке.docx

Киьиэхэ — тереебут дойдута.

Бу олоххо хас биирдии киьи тереебут дойдулаах буолар. Омугуттан, киьититтэн тутулуга суох. Хантан хааннаах, кимтэн кииннээх буола5ыный диэн былыр-былыргыттан ебугэ са5аттан билисиьиигэ бастакы ыйытыы буолар. Киьи кыра эрдэ5иттэн бастакы хардыытын онорбут дьиэтэ, тэлгэьэтэ, тыыммыт салгына – бу буолар киьи тереебут дойдута. Улаатан истэх аайы киьи тереебут тэлгэьэтиттэн, дойдутуттан кынаттанан тэлэьийэр, ыраатар аналлаах. Ол эрээри, киьи тереебут дойдутун сылааьын сурэ5эр иитиэхтээн илдьэ сылдьар, куруутун саныыр-ахтар, туулугэр туьээн керер.

Тереебут дойдуга куустээх тапталы Саха сирин угус биллиилээх суруйааччылара айымньыларыгар хоьуйбуттара:

Онно мин тэһийиминэ, тэскилээбитим,

Ол дойду дьоллоох долгунугар олороммун,

Тулуйумуна, туоххаһыйбытым.

Тоҕо оннугуй диэтэргит, —

Тоһоҕолоон үөскээбит тоҕой сэлэ дойдум

Тоҕо эрэ, тоҕо эрэ…

Чөмчөкөм иһиттэн төлөрүйбэт этэ.

Бу Анемподист Иванович Софронов – Алампа «Тереебут дойду» диэн хоьоонугар суруйбут киьи ханнык ба5арар дойдуга сырытта5ына теьелеех да учугэй сиргэ сырыттар, син биир, то5о эрэ, то5о эрэ, тереебут дойдум сылааьа тардар диир. Теье да кини саха бала5аныгар, кыьынны тымныыга сыттар син биир тереебут дойдутун сылааьа сурэ5эр баар. Кини атын дойдуга баран тэьийбэтэх, тулуйбатах, тереебут дойдутун туохха да тэннээбэтэх, биэрбэтэх.

Алексей Елисеевич Кулаковскай – Ексекулээх Елексей «Ерус бэлэхтэрэ» диэн айымньытыгар Елуенэ ерус Хотугу муустаах муора5а тиийэн урэхтэрин, куеллэрин, ерустэрин сиэн кыргыттарым, балыстарым диэн кэрэ бэлэх онорон кэпсиир:

Аргый сүүрүктээх,

Аҥаархай салгыннаах,

Аҥаат-муҥаат хочолордоох,

Ахса суох дьонноох

Абыраллаах үрэх

Амма хатын диэн.

Хас биирдии Саха сирин ерустэрин олус кэрэтик ойуулаан кердерер. Биьиги хас сайын аайы Амма ерускэ сетуелээн, сынньанан кэлэбит, онон бу айымньыттан миэхэ Амма ерус ойууламмыта илэ харахпар кердум.

Биһиги төрөөбүт кыраайбыт дьикти айылҕалаах, элэккэй дьоннордоох уонна ыраас салгыннаах. Мин төрөөбүт дойдум уһун томороон тымныылаах, кылгас куйаас сайыннаах. Ханна да суох ураты кэрэ көстүүлээх, хатыламмат дьиктилээх сирдэрдээх. Хас биирдии киьи тереебут дойдулаах, сирдээх-уоттаах. Таптаан, харыстаан тереебут дойдугутун.

Человек, которым я горжусь 

У каждого из нас есть друзья, знакомые, родные. Кем-то из них мы дорожим, к кому-то возможно, прислушиваемся, но есть люди, которыми мы по-настоящему гордимся, которых мы уважаем и ценим больше всех остальных. 
Для меня таким человеком является мой _______. Я знаю его с детства, мы вместе росли, взрослели, познавали эту жизнь вместе со всеми ее тревогами, радостями и разочарованиями. Но рядом с _____ я никогда и ничего не боялся в жизни… ( тра-та-та) Я мог положиться на него в трудную минуту, мог довериться ему в самой, казалось бы, непредвиденной и отчаянной ситуации. Он всегда выручал меня, всегда приходил на помощь, даже когда я его об этом смущался попросить. Мы понимали друг друга с полуслова, чувствовали настроения и угадывали желания. (здесь я может и перегибаю, но я девушка, Паш, так что пиши, здесь как тебе удобней) 
Побольше бы таких людей было на свете как мой ______. Я горжусь им и горжусь тем, что он мой друг. Что бы ни случилось со мной в жизни, я никогда не упаду духом, зная, что _________ где-то рядом. 

Главная>Сочинения по темам

Якутия — мой край родной

21 предложение/ 249 слов

Мой родной край Якутия, или республика Саха — это во многих отношениях необычный регион. Прежде всего, он считается самым большим субъектом Российской Федерации. Расположившись в северо-восточной части Сибири, Якутия занимает территорию свыше трёх миллионов квадратных километров.

Интересно, что на такой большой площади проживает всего около девятисот тысяч людей. Но этому есть объяснения, поскольку значительная часть нашей республики находится за Полярным кругом, где всегда очень холодно.

Действительно, местные зимы крайне суровы. Подчас температура здесь может опускаться до шестидесяти градусов ниже нуля, поэтому большая часть людей предпочитает жить на юге республики. Здесь же расположен и город Якутск — столица моего родного края. Он стоит на реке Лене — главной водной артерии Якутии. Но мой регион также известен своими живописными озёрами. Что касается рельефа, здесь в основном преобладают горы и плоскогорья, которые сменяются тундрой и тайгой.

В республике Саха проживают преимущественно якуты. Будучи коренными северными жителями, они и по сей день соответствующим образом устраивают свой быт. Разводят оленей, охотятся, ловят рыбу и строят юры. В деревнях по-прежнему силён авторитет шаманов, регулярно проводящих древние ритуалы поклонения силам природы.

Впрочем, жизнь в столице Якутии вполне подчиняется современным законам. Город имеет развитую инфраструктуру. На его территории находится множество памятников и культурных объектов: театры, музей, выставочные залы и государственный цирк Республики Саха.

Впрочем, даже здесь можно почувствовать национальный колорит Якутии. Например, посетив эколого-этнографический комплекс Чочур Муран и одноимённую гору, считающуюся царством вечной мерзлоты. А заглянув в дома местных жителей, нередко можно ощутить на себе легендарные традиции местного гостеприимства и отведать самое популярное традиционное блюдо — строганину.

см. также:
Все сочинения на различные темы

Сочинения по литературным произведениям

Юнкоры студии «Кустук» Хаптагайской СОШ Мегино-Кангаласского улуса считают, что родной язык – это гордость, история и будущее народа. Ребята подготовили для наших читателей опрос, в котором задают интересные вопросы о значимости якутского языка для современных детей. Давайте почитаем рассуждения их ровесников.

Насколько важно знать родной язык?

Миша СИДОРОВ,  X класс:
– Якутский язык для меня – это прежде всего мой родной язык. С самого раннего возраста родители разговаривали со мной на родном языке. На родном языке мама пела мне песни, читала сказки. А в школе я изучаю его, общаюсь на нем, читаю книги. Я люблю свой родной язык и считаю, что каждый должен знать его.

Юлиана ЦЫПАНДИНА, VI класс:
– Я считаю, если мы не будем знать свой родной язык, то у народа не будет будущего.

Маша АТЛАСОВА,  IV класс:
– Каждый народ должен знать свой родной язык, обычаи, традиции, культуру. Если мы будем знать свой язык, то будем уважать и учить языки и культуру других народов.

Какой совет вы бы дали иностранцу, изучающему якутский язык?

Кристина КОСТРАМЫКИНА,  XI класс:
– Я бы сказала ему, что якутский язык уникален по-своему. Он не трудный и не легкий, его можно изучить, если захочешь. Рассказала бы о красоте и богатстве якутского языка.
Что бы ты сделал для развития родного языка?

Наина СЛОБОДЧИКОВА,  XI класс:
– Я бы выпускала больше познавательных передач, фильмов, книг, журналов и игр на родном языке. Хотелось бы, чтобы побольше было красивой одежды с национальным колоритом, а в YouTubе можно было бы посмотреть видео и на якутском языке.

Согласен ли ты с мнением, что все другие языки легче освоить, когда владеешь родным?

Диана ТЕРЕНТЬЕВА, 
XI класс:
– Да, я полностью с этим согласна. Как я заметила, в последнее время все больше и больше взрослых, молодежи и детей не разговаривают на родном языке , а предпочитают общаться на русском . Мне кажется, что когда народ теряет свой язык, он начинает деградировать. Язык– это то, что объединяет весь народ. Язык – это не просто способ общения, это твоя культура и менталитет…. Хочу сказать, что в нашем современном постиндустриальном обществе, где развиты информационные технологии и сфера услуг, где есть свобода выбора и слова, можно и нужно учить другие языки. Когда изучаешь новый, ранее незнакомый тебе язык, то перед тобой открывается новый мир. Таким образом, учить другие языки стоит. Ведь сейчас есть очень много возможностей: учить можно самостоятельно, на специальных курсах и, наконец, изучать язык онлайн.

Сэрии алдьархайа мин хос эһээлэрбэр.

Аан дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт, харах уутун кыа хаанныы үрүйэлии сүүрүгүрпүт ынырыктаах сэрии түмүктэммитэ быйыл 70 сылын туолар. Аҕыйах ахсааннаах саха норуотугар Аҕа дойду Улуу сэриитэ өтөрүнэн өрүттүбэт охсууну оҥорбута. Омукпут чэгиэн өттүлэрэ сэриигэ барбыттара. Онтон атыттара Улуу кыайыы туһугар күүскэ үлэлээбиттэрэ.

Сэрии алдьархайын эттэринэн-хааннарынан билбит хос эһээлэрим тустарынан суруйуохпун баҕарабын. Мин эһээлэрим эмиэ Улуу Кыайыыны уһансыбыттара. Ол курдук, Чурапчы Мугудайыттан төрүттээх ийэбинэн эһэм, Оконешников Семен Афанасьевич диэн. Чурапчы олохтоохторун көскө сут-кураан дьыл туран Өлөөҥҥө, Кэбээйигэ, Эдьигээҥҥэ ыыталыыллар. Мин эһэм дьонун Эдьигээн улууһугар ыыппыттар. Эһэм оччолорго 13 саастааҕа. Онно бииргэ төрөөбүттэрин уонна ийэтин кытта барсан баран ыар олоҕу көрсөн эрэй бөҕөнү көрбүтэ. Аҕата эрдэ өлбүт. Ийэтиттэн, убайыттан уонна икки оҕолоох эдьиийиттэн маппыта. Икки оҕолоох эдьиийэ Аана биирдээх уонна иккилээх кыргыттара аара айаҥҥа өлбүттэр. Кыра балтын уонна быраатын детдомҥа ыланнар, олор эрэ тыыннаах ордубуттар. Онтон эһэм көстөн кэлэн баран ыар олоҕу тулуйбакка ас, үлэ көрдөөн булчуттары батыһан Өспөххө кэлэн кадровай булчутунан үлэлээбитэ. Кэлин хос эбээбин Дуунньаны көрсөн, олохторун холбоон, алта уол оҕоломмуттара, 11 сиэннэммиттэрэ. Улахан уоллара Николай Семенович мин ийэм аҕата. Хос эһэм үлэ бэтэрээнэ. Тыыл бэтэрээнэ буолуохтаах сылыгар оһолго түбэһэн олохтон күрэммитэ. Онон, эһэм, Семен Афанасьевич, кыра оҕо эрдэҕиттэн сэрии ыар тыынын, олох аһыытын этинэн-хаанынан билбитэ. Ол иһин олус тыйыс майгылаах эбит.

Аҕабынан эһээм Шелковников Егор Михайлович диэн. Кини 1910 сыллаахха төрөөбүт. Сэрии иннинэ кини холкуоска биригэдьииринэн үлэлээбит. Кинилэр бииргэ төрөөбүт сэттэ уол, икки кыыс эбиттэр. 1942 сыл бэс ыйыгар сэриигэ ыҥырыллыбыт. Ити сыл ахсынньы ыйтан Тула куорат чугаһыгар автоматчиктар роталарыгар түбэһэн сэриигэ кыттыбыт. 1943 сыллаахха ыараханнык бааһыран госпитальга киирбит. Алта ый эмтэнэн, уҥа атаҕын быстаран дойдутугар эргиллэн кэлбит. Хос эһээбин кытта бииргэ төрөөбүт алта киһи Аҕа дойду сэриитигэр кыттыбыт. Кинилэртэн Прокопий сэриигэ өлбүт, Сүөдэр, Хабырыыс, Дьөгүөр ыараханнык бааһыран инбэлиит буолан дойдуларыгар төннүбүттэр. Арамаан, Мэхээлэ диэн уолаттар сэрии бүтүөр дылы сылдьыбыттар. Хос эһэм сэрии кэнниттэн биригэдьииринэн, почтальонунан үлэлээбит. Кэргэнинээн Огдооччуйалыын уон үс оҕоломмуттар. Хос эбээм Герой- ийэ аатын ылбыта. Билигин уон оҕолоро бааллар. Хос эһээм 80 сааһыгар ыалдьан өлбүтэ.

Мин сэриигэ кыттыбыт хос эһээлэрбинэн киэн туттабын. Эһээлээх, эбээбэр барарбар кинилэр хаартыскаларын куруук көрөбүн. Хос эһэм Сэмэн туһунан ийэм, хос эһэм Дьөгүөр туһунан эһэм Куоста куруук кэпсээччилэр. Кинилэр хаартыскалара мэлдьи баар, сүрэхпэр өрүү тыыннаахтар. Сэрии буоллаҕына дьон өлөр, куораттар алдьаналлар. Оҕолор тулаайах хаалаллар. Мин сэрии буолуон баҕарбаппын.

Уус-Алдан улууһа

Чэриктэй орто оскуолата.

Автор: Шелковников Коля, 3 кылаас, 10 саас.

Салайааччы: Шелковникова А.Н.